Yolcu hakları, ulaşım türüne bağlı olarak çeşitli ulusal ve uluslararası düzenlemelerle korunmaktadır. Türkiye'de ve dünya genelinde havayolu, demiryolu, karayolu ve denizyolu taşımacılığı için yolcu haklarına dair belirli düzenlemeler bulunmaktadır. İşte bu haklardan bazıları:
1. Havayolu Yolcu Hakları
Türkiye ve Avrupa Birliği'nde:
- Uçuş İptali ve Rötarlar: Uçuş iptali, uzun rötarlar veya fazla rezervasyon (overbooking) durumlarında yolcular tazminat alma hakkına sahiptir. Ayrıca, uçuş iptal edildiğinde veya 3 saatten fazla rötar durumunda yolcular yiyecek, içecek, iletişim imkanları ve gerekirse konaklama hizmetleri talep edebilirler.
- Geri Ödeme ve Alternatif Ulaşım: Uçuş iptal edildiğinde veya önemli ölçüde geciktiğinde, yolcular bilet ücretinin geri ödenmesini veya alternatif bir uçuşla hedefe ulaşmayı talep edebilirler.
- Bagaj Hakları: Bagaj kaybı, hasarı veya gecikmesi durumunda yolcular tazminat talep edebilirler.
- Engelli ve Hareket Kabiliyeti Kısıtlı Yolcular: Bu yolcular, havalimanında ve uçak içinde ek yardım alma hakkına sahiptir.
İlgili Yönetmelikler:
- Türkiye'de: SHGM tarafından hazırlanan “Havayolu ile Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik”
- Avrupa Birliği'nde: Avrupa Parlamentosu ve Konseyi'nin 261/2004 sayılı Tüzüğü
2. Demiryolu Yolcu Hakları
Türkiye ve Avrupa Birliği'nde:
- Gecikmeler ve İptaller: Tren gecikmeleri veya iptalleri durumunda yolcular, gecikme süresine bağlı olarak bilet ücretinin kısmen veya tamamen iadesini talep edebilirler.
- Yardım Hizmetleri: Yolcular, uzun gecikmelerde yiyecek, içecek ve gerekirse konaklama hizmetleri talep edebilirler.
- Engelli ve Hareket Kabiliyeti Kısıtlı Yolcular: Bu yolcular, tren istasyonlarında ve trenlerde ek yardım alma hakkına sahiptir.
İlgili Yönetmelikler:
- Türkiye'de: TCDD tarafından belirlenen kurallar
- Avrupa Birliği'nde: Avrupa Parlamentosu ve Konseyi'nin 1371/2007 sayılı Tüzüğü
3. Karayolu Yolcu Hakları
Türkiye ve Avrupa Birliği'nde:
- Gecikmeler ve İptaller: Otobüs veya diğer karayolu taşıma araçlarının gecikmesi veya iptali durumunda yolcular, belirli süreler sonunda bilet ücretinin iadesini veya alternatif bir ulaşım talep edebilirler.
- Yardım Hizmetleri: Uzun mesafeli karayolu taşımacılığında (250 km'den fazla) yolcular, 90 dakikadan fazla gecikme durumunda yiyecek, içecek ve gerekirse konaklama hizmetleri talep edebilirler.
- Engelli ve Hareket Kabiliyeti Kısıtlı Yolcular: Bu yolcular, terminalde ve araç içinde ek yardım alma hakkına sahiptir.
İlgili Yönetmelikler:
- Türkiye'de: Karayolu Taşıma Yönetmeliği
- Avrupa Birliği'nde: Avrupa Parlamentosu ve Konseyi'nin 181/2011 sayılı Tüzüğü
4. Denizyolu Yolcu Hakları
Türkiye ve Avrupa Birliği'nde:
- Gecikmeler ve İptaller: Feribot veya diğer deniz taşıma araçlarının gecikmesi veya iptali durumunda yolcular, belirli süreler sonunda bilet ücretinin iadesini veya alternatif bir ulaşım talep edebilirler.
- Yardım Hizmetleri: Uzun gecikmelerde yiyecek, içecek ve gerekirse konaklama hizmetleri talep edebilirler.
- Engelli ve Hareket Kabiliyeti Kısıtlı Yolcular: Bu yolcular, limanlarda ve gemilerde ek yardım alma hakkına sahiptir.
İlgili Yönetmelikler:
- Türkiye'de: İlgili denizcilik kuralları
- Avrupa Birliği'nde: Avrupa Parlamentosu ve Konseyi'nin 1177/2010 sayılı Tüzüğü
Genel Haklar ve Başvurular
- Şikayet ve Tazminat Başvuruları: Yolcular, hak ihlali durumunda ilgili taşıyıcı firma veya ulusal denetim otoritelerine başvuruda bulunabilirler.
- Bilgilendirme Hakkı: Yolcular, seyahat öncesi ve sırasında hakları hakkında bilgilendirilme hakkına sahiptir.
Yolcuların haklarını tam olarak bilmesi ve ihlal durumunda gerekli yasal yolları kullanması önemlidir. Her ulaşım türü için belirlenen kurallar ve yönetmelikler, yolcuların seyahatlerinin güvenli ve rahat bir şekilde geçmesini sağlamayı amaçlar.
Saygılarımla, Turan YAZAN
