SKOLYOZ EGZERSİZ YAPMANIZA ENGEL DEĞİL

Omurga eğriliği olarak da bilinen skolyoz, omurganın her bölgesinde görülebilir.
Yetişkinlerdeki skolyoz en sık bel bölgesinde görülür.
Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof.
Dr. Atilla Parmaksızoğlu, yetişkinlerde görülen skolyoz ile ilgili sorularımızı yanıtladı…
Yetişkin skolyozu nedir?
Normalde insan omurgasının yandan bakıldığında boyun ve bel bölgesinde hafif bir çukurluğu ve sırt bölgesinde hafif bir kamburluğu vardır.
Arkadan ve önden bakıldığında ise düz olarak görünür.
Skolyoz, omurga eğriliği olarak da bilinmektedir. Skolyozda omurga; sağa, sola veya ikisi birlikte olacak şekilde eğilimli olarak görünür. Yetişkin skolyozu; ya çocukluk yaşta fark edilmeyen, ihmal edilen veya konservatif tedavi (ameliyatsız tedavi) sürecinde kalan eğriliğin yetişkin dönemde bulgu vermesi sonucu ortaya çıkan ya da yetişkin dönemde herhangi bir sebebe bağlı olan omurga eğriliğidir.

SIRT KASLARINDA SPAZM
Yetişkin skolyozunun belirtileri nelerdir?
Yetişkin skolyozunda eğrilik genellikle hastanın kendisi veya yakınları tarafından fark edilir.
Leğen kemiğinde eğrilik, kürek kemiklerinde yükseklik farkı, belde sağa, sola veya öne eğrilik şeklinde ortaya çıkabilir.
Yetişkin skolyozu, semptom olarak genellikle bel ağrısı ile ortaya çıkar.
Eğrilik ilerledikçe ve dejenerasyon arttıkça ağrı da artar ve hastanın hareket kabiliyeti gittikçe azalır. Uzun süre oturduktan sonra ayağa kalkmakta zorluk çekilmesi, sırt kaslarında spazm, bacaklarda yorgunluk hissi, kuvvet kaybı ve uyuşma, akciğer kapasitesinin azalmasına bağlı nefes almada zorlanma, çabuk yorulma gibi şikayetler de olabilir.
Yetişkin skolyozun tanısı nasıl konur?
Tüm hastalıklarda olduğu gibi yetişkin skolyozunda yapılacak tedavinin mahiyetini belirlemede hastanın şikayetini ve şiddetini doğru olarak tespit etmek önemlidir.
Daha sonra tetkik aşamasında ilk yapılacaklardan biri direkt radyografidir (röntgen). Direkt radyografi olarak ön-arka ve yan omurga grafileri çekilebileceği gibi, gerekli hallerde özel skolyoz grafileri de çekilebilir.
Eğer bacaklarınıza vuran ağrınız, kuvvet kaybınız ve idrar-dışkılama işlevlerinde değişiklik gibi bulgularınız varsa, manyetik rezonans görüntüleme gerekli olabilir. Kemik ile ilgili daha ayrıntılı görüntüleme gerekli görülürse, BT veya MyeloBT istenebilir. Özellikle bacak ağrısı olan hastalarda sinir basısının hangi seviyeden kaynaklandığını anlamak için elektrotanısal testler istenebilir.
Muayene ve tetkikler sonucu hastaya idiopatik veya dejeneratif skolyoz tanısı konulur.
Dejeneratif skolyoz ise mutlaka sebebi de (osteporoz, kırık, bel kayması, metabolik ve romatizmal hastalıklar, tümör vb.) araştırılmalıdır.

EN ÇOK BEL BÖLGESİNDE
Yetişkinlerde skolyoz hakkında bilinmesi gereken en önemli şeyler nelerdir?
Yetişkin dönemde en sık görülen dejeneratif skolyozdur ve en çok bel bölgesinde görülür. Sigara içmek bel ve sırt problemlerine yol açarken, tedavide de olumsuz etkileri vardır. Yetişkin skolyozu tedavisi yapılacak hasta sigara içiyorsa tedaviye başlamadan sigarayı bırakması gerekir.
Sigara içenlerde omur kemiklerinin birbirine kaynatılmasında gecikme olabilir, hatta kemiklerin kaynaması gerçekleşmeyebilir.
Böylece tedavide de istenilen sonuca ulaşmak güçleşebilir.
Yetişkin skolyozu tedavisinde cerrahi ilk seçenek değildir. Skolyoz hastalarının sadece çok küçük bir kısmında cerrahi gerekir. Tedavide öncelikle ameliyatsız yöntemler uygulanmalıdır.
Yaşlanmayla gittikçe bozulan ve zayıflayan omurgada eğrilik ortaya çıkar. Yetişkin skolyozunda belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir.
Bazı kişilerde hiçbir belirtiye rastlanmazken, bazı kişilerde ise bacak ağrısı, özellikle yürüyüş sırasında bacaklarda uyuşma, karıncalanma ya da sırt ağrısı şeklinde şikayetler görülür.
Ancak belirtiler her hastaya göre farklılık göstermektedir.
Bu nedenle hastaya özgü bir tedavi yaklaşımı belirlenmelidir.
Yetişkinlerde skolyoz tanısı konması, hastanın faaliyetlerini kısıtlayacağı anlamına gelmemektedir. Tam tersine, fizik tedavi kliniklerinde gerçekleştirilecek egzersiz programlarıyla hastanın şikayetlerini azaltmak ya da önlemek mümkün olabilmektedir.
Yani skolyoz egzersiz yapmanıza engel değildir.

SKOLYOZ OLUŞUMU ÖNLENEBİLİR Mİ?
İdiopatik skolyoz, ergenlik çağında fark edildiği andan itibaren takip ve tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Tedavideki amaç, eğriliği ergenlik bitinceye kadar cerrahi sınır olan 40 derece altında tutabilmektir. Ergenlik dönemde eğrilik hızlı ilerler veya 40 derece üzerinde olursa, ameliyatla tedavi etmek gerekir. Bu eğrilik ihmal edilir veya tedavi edilmezse, yetişkin dönemde idiopatik skolyoz olarak karşımıza çıkar. Dejeneratif skolyoz ise; düzenli sporla omurga çevresindeki kasları kuvvetli tutarak, boy kilo oranına dikkat ederek, ağır yük altında kalacak işlerden kaçınarak önlenebilir.

İLAÇ VE FİZİK TEDAVİ YÖNTEMLERİ FAYDA SAĞLAYABİLİR
Erişkin hastalarda seçilecek tedavi yöntemi, eğrilik derecesinden çok ağrı başta olmak üzere hastanın şikayetlerine ve şikayetlerin şiddetine göre belirlenir. Genellikle hastaya ilk olarak cerrahi olmayan tedavi yöntemleri uygulanır. Birçok hasta, ameliyata gerek olmadan ilaç ve fizik tedavi yöntemleri ile tedavi edilebilirler. Bütün bu yöntemler ile rahatlayamayan hastalara omurgadaki baskıyı azaltmak için ameliyat yapmak gerekir. Karın, bel ve sırt kaslarına yönelik yapılacak kuvvetlendirme egzersizleri ve germe egzersizleri, kas spazmını çözüp ağrıyı azaltabilir. Egzersiz ile birlikte hastalara korse tedavisi de başlanabilir. Ancak korse tedavisi, egzersiz ve fizik tedaviye yardımcı bir yöntem olarak ve kısa vadeli düşünülmelidir. Uzun süre korse kullanımı faydadan çok zarar sağlayabilir. Fizik tedavi ve egzersiz ile birlikte hastalara ağrı kontrolünde yardım için ağrı kesiciler de verilebilir. Hastalarda ağrı kaynağı dejenere faset eklemler ise veya sinir basısı sonucu oluşan ağrı ise, bu hastalarda spinal enjeksiyonlar iyi bir alternatif tedavi yöntemi olabilir. Bu cerrahi olmayan tedavi yöntemleri, tek tek veya kombine halde uygulanabilir. Hangisine önce başlanmasına veya daha üstün olduğuna dair literatürde bir fikir birliği yoktur.

YETİŞKİN SKOLYOZ AMELİYATI NE ZAMAN GEREKLİDİR?
Yetişkin skolyoz ameliyatı, ergen hastalara göre daha zordur ve ameliyat süreleri ve cerrahi işlemler farklı olabilir. Özellikle dejeneratif skolyozlu hastalarda ileri yaştan dolayı kalp, akciğer rahatsızlıkları, diyabet ve osteoporoz varsa, cerrahi tedavi daha da zor hale gelebilir ve cerrahi riskler artar. Ancak günümüzde cerrahi tekniklerin ve anestezi imkanlarının ilerlemesi ile hem riskler azalmış, hem de cerrahi tedavi sonuçları yüz güldürücü hale gelmiştir.