Havaların soğumasıyla, üst solunum yolu hastalıkları şikâyetlerinin, dolayısıyla da önemli bir sorun olan bilinçsiz ilaç kullanımı da arttı. Doğru kullanıldığında tedavi başarısında çok önemli yer tutan antibiyotiklerin gereksiz kullanımlarının, bilinçsiz ilaç kullanımının en önemli yerini tutmakta olduğu da tüm doktorlar tarafından vurgulanmakta. Yakın Doğu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Öğretim Görevlisi Dr. Mehmet İlker Gelişen de, Türkiye?de 2015 yılı verilerine göre hekimlerin yazdığı reçetelerin yaklaşık üçte birinde antibiyotik bulunduğunu, bu oranın yüksek olmasının sebebinin ise hastaların antibiyotik yazılmasında ısrarcı olmalarını gösterdi. Türkiye verileri detaylı bir şekilde incelendiğinde, antibiyotiklerin sıklıkla, virüslerin etken olduğu üst solunum yolu enfeksiyonlarıyla ilişkili tanılarda reçetelendikleri saptanmıştır. ABD?de de akut üst solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisinde reçete edilen antibiyotiklerin yarısının gereksiz olduğu rapor edilmektedir. Hâlbuki soğuk algınlığı gibi durumlarda hastalık antibiyotik kullanmadan da geçmektedir şeklinde açıklamalarda bulundu.
Antibiyotikler kısıtlı sayıda bakteri türüne etki etmektedir
Antibiyotiklerin, bakteriyel enfeksiyon hastalıklarının tedavisinde etkili olduğunu söyleyen Dr. Gelişen, Bu kimyasal maddeler ya bakterilerin çoğalmasını önlemekte ya da bakterileri öldürmekte. Bazı antibiyotikler, sadece kısıtlı sayıda bakteri türüne etkili olurlar. Doktorunuz, tam olarak hangi tür bakterinin sizin hastalığınıza neden olduğunu bildiği durumlarda bu tür antibiyotikleri reçeteleyecektir. Bu antibiyotikler, diğer yararlı veya zararsız bakterilere etkili olmadıkları için tedavilerde kullanılmak üzere üretilmiş en uygun antibiyotiklerdir. Bazı antibiyotikler ise pek çok bakteri türüne etki ederler. Doktorunuzun hastalığınıza neden olan bakteri türünü tam olarak saptayamaması veya pek çok farklı türde patojenin bir arada bulunması gibi bazı durumlarda bu antibiyotiklerin kullanılması gereklidir. Bu antibiyotiklerin sakıncası, yararlı veya zararsız bakterileri de öldürme eğiliminde olmalarıdır. En uygunu hastalığa neden olan bakteriyi tespit edip bu bakteriye etkili olduğu bilinen antibiyotikle hastalığın tedavi edilmesidir? dedi.
?Bakterilerin antibiyotiklere karşı geliştirdikleri dirençten dolayı doktorlar hastalıklarda antibiyotik seçerken zorlanmaktadır?
Günümüzde bakterilerin antibiyotiklere karşı geliştirdikleri dirençle ilgili ise Dr. Gelişen şöyle konuştu: ?Geçmişte ağızdan alınan antibiyotiklerle kısa sürede şifa bulan enfeksiyon hastalıkları için bugün hastaların hastanede tedavi altına alınması gerekebilmektedir. Günümüzde bazı hastalıkların tedavisinde kullanılacak antibiyotiği seçerken hekimler zorlanmakta, hasta kişilerde tedavi güçlükleri ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Bunun nedeni bakterilerin antibiyotiklere karşı geliştirdikleri dirençtir. Bakteriler, çevrelerinde meydana gelen değişikliklere hızlı uyum sağlayabilen canlılardır. Antibiyotik direnci de bunun bir örneğidir. Belirli bir antibiyotiğe karşı direnç, söz konusu antibiyotiğin tedavi dozunda dirençli bakterileri öldüremediğini veya çoğalmalarına engel olamadığını ifade etmektedir.
?Antibiyotiklerin bakterilere etki edememesi ölümle sonuçlanabilir?
Bakterilerin antibiyotiklere karşı direnç geliştirmesinin genel olarak gereksiz yere, yetersiz dozda veya sürede antibiyotik kullanımı ile ilgili olduğunu aktaran Dr. Gelişen, direnç geliştiren bakterilere antibiyotiklerin etki edememesinin ölümle sonuçlanabilen tehlikelere neden olabileceğini de söylerken, her yıl AB?de 25 bin, ABD?de 23 bin kişinin bu nedenle öldüğünü de belirtti. Doğru antibiyotik kullanımının önemini vurgulayan Dr. Gelişen, ?Antibiyotikleri doktorunuz önerdiğinde, eczacınıza danışarak kullanmalısınız. Doktorunuz antibiyotik reçetelendiğinde, tedavi talimatlarını dikkatli bir şekilde takip etmelisiniz. Sadece bu şekilde bütün bakterilerin yok edildiğinden emin olunabilir ve bakteriyel direnç gelişiminin önüne geçilebilir ifadelerini kullandı.
Dr. Gelişen ayrıca antibiyotik direncinin gelişmemesi için temel kuralları da şu şekilde sıraladı: Doz ve Zaman Talimatlarına Uyum; Hiçbir zaman ilacınızı almanız gereken zamanı atlamayın ve reçetelenen doza sadık kalın. Tedaviyi Yarıda Kesmeme; Tedaviye başladıktan birkaç gün sonra kendinizi daha iyi hissetseniz bile tedavi sürecinin tamamını devam ettirin. Bakterilerin tamamen yok edilmesi ancak bu şekilde mümkündür. Arta Kalan İlacı Saklamama; Asla antibiyotiklerden kalanları kullanmayın.
