Bugün, 22 Kasım 2024 Cuma
Kremlin, Erdoğan`ın zaferini ve yeni yönetim sistemine geçilmesini nasıl değerlendiriyor?
Ortaya çıkan tablo Rus-Türk ilişkilerinin geliştirilmesi için ümit veriyor. Kremlin açısından önemli olan Türkiye`de resmi olarak iktidarın kendini geliştirmesiydi ve bunun seçimle gerçekleşmesiydi. Öyle de oldu. Tabii Erdoğan lider olarak değişmedi ama Meclis önemli. Türkiye`deki pek çok sosyal kesimin temsil edildiği bir Meclis oluştu. Şimdi daha çok parti var. Rusya açısından istikrar en önemli şeylerden biri, istikrarlı bir iktidarla çalışmak bizim açımızdan daha kolay.
?MOSKOVA`NIN MİLLİYETÇİLİK KONUSUNDA ÇEKİNCELERİ VAR?
Ak Parti`nin Meclis çoğunluğunu elde edememesi Moskova`ya nasıl bir sinyal gönderdi?
Öncelikle şundan başlayayım: Rus-Türk ilişkileri hızla gelişiyor. Aramızda pek çok proje var. Akkuyu, Türk Akımı gibi... Aynı zamanda, son zamanlarda Suriye konusunda üçlü bir birlik oluşturuldu. Rusya-İran-Türkiye arasında... Demek ki güvenlik alanında da işbirliğine başladık fakat devam etmemiz gerekiyor. Tabii ki aramızda hala birkaç sorun var. Biri Türkiye`de milliyetçilik ve fikirler. Böyle ifade edeyim. Tabii ki Rusya parti seçecek değil, herhangi bir partiyle çalışmaya hazırız. Ama Rusya açısından milliyetçiler biraz kritik.
Neden?
Türkiye dünya politikasında yeni bir merkez olmaya başladı. Bundan da çok memnunuz. Rusya çok merkezli bir dünya düzeninin olmasını istiyor. Türkiye daha aktif politika izlemeye başladı. Rusya`da birçok Türki halk var. Eski SSCB ülkeleri konusunda fikir ayrılıkları olabilir mesela.
Suriye konusunda bir sorun olabilir mi?
Evet, bu konuda da bazı itirazları olabilir. Ayrıca mesela Azerbaycan ya da Orta Asya ülkeleri konusunda da anlaşmazlıklar çıkabilir. Çünkü parlamentonuzda sadece MHP değil artık İYİ Parti de temsil ediliyor. Bu da demek ki artık iki milliyetçi partiniz var.
?RUSYA BÜTÜN PARTİLERLE ÇALIŞMAYA HAZIR?
Rusya potansiyel sorun olarak gördüğü şeyleri aşmak için MHP`yle temas kurar mı?
Şimdi ekonomik ilişkilerimiz çok güzel, güvenlik alanında işbirliğini geliştiriyoruz ama sadece çıkarlar değil fikirler de önemli uluslararası ilişkilerde. Bu alanlarda daha çok çalışmamız gerek. Çünkü fikir konusunda aramızda farklılıklar var, özellikle de milliyetçilik. Bu alanda Hem AK Parti hem MHP`yle daha çok çalışmamız gerek. Mesela Rusya`nın Kırım`la birleşmesini kabul etmiyorsunuz, potansiyel sorun alanlarından biri bu. Ama bakın artık ABD`den daha bağımsız hareket ediyorsunuz, Rusya için sizinle çalışmak artık daha rahat. Yani tüm sorunları aramızda çözebiliriz. Bütün partilerle de çalışmaya hazırız.
Yeni dönemde Türk-Rus ilişkileri nasıl olur?
Ana başlıklar büyük ekonomik projeler. Akkuyu ve Türk Akımı değil sadece S-400 hava savunma sistemlerini almaya hazırsınız. Biz de satmaya hazırız. Bir de Türkiye şimdi kendi silahlarını üretmeye çalışıyor, demek ki bu alanda da büyük bir işbirliği potansiyeli var. Çünkü Rusya dünyanın en büyük silah üreticilerinden biri. Türkiye`yle ABD arasında F-35 meselesi var ama bizim de aynı seviyede uçaklarımız var. Bunları da satmaya hazır olduğumuz düşüncesindeyim.
?TÜRKİYE S-400`LERİ ALACAK MI, EMİN DEĞİLİM?
ABD S-400`lerle ilgili yaptırım kartını oynuyor, Ankara`dansa ?fikir değişikliği yok sistemi alacağız? açıklamaları sık sık geliyor. Rusya Türkiye`nin sistemi alacağından emin mi?
Demin söyledim Rusya S-400 satmaya hazır. Biz kendimizden eminiz ama Türkiye emin mi tam anlayamıyoruz. Eskiden bir kez reddettiniz, bir ihale vardı, iptal ettiniz. Şimdi inşallah böyle bir problem olmayacak. Türkiye hazır mı, gerçekten bilmiyoruz. İmzalar atıldı, demek ki süreç devam ediyor.
Türkiye S-400 konusunda geri adım atmazsa ABD`den ne gibi adımlar beklenebilir?
ABD tüm ülkelere karşı kendi yaptırımlarını uygulamaya çalışıyor. Ama BM Sözleşmesi`ne göre yaptırımlar sadece BM Güvenlik Konseyi tarafından uygulanabilir. ABD uymuyor, Türkiye`ye karşı da koyabilir ama buna hazır olursanız, o yaptırımlar çok da etki etmez. Kendi tecrübemize dayanarak söylüyorum. ABD Rusya`ya karşı çok yaptırım uyguladı ama hala ayaktayız.
?S-400`LERİ ALMAZSANIZ TÜRKİYE`YLE İLGİLİ POZİSYONUMUZ DEĞİŞİR?
Diğer senaryoyu konuşalım bir de isterseniz. Türkiye S-400`leri almaktan vazgeçti diyelim, Rusya nasıl bir tepki gösterir?
Rusya çok aktif bir biçimde pozisyonunuzu izliyor. Çünkü Türkiye, Rusya için çok önemli bir partner. Size çok büyük önem veriyoruz. Öyle bir şey olursa tabii ki fikrimizi değiştirebiliriz. Rusya açısından Türkiye kendi pozisyonunu seçmeye çalışıyor, ya da başka bir değişle Batı`yle Doğu arasında kendi yerini bulmaya çalışıyor. Tabii ki Türkiye`den anlaşmanın gereğini yerine getirmesini bekliyoruz. Olmuyorsa bu da bir deneyimdir, demek ki bir daha böyke bir anlaşma için masaya oturmayız.
?AKKUYU YA DA TÜRK AKIMI`NDA SORUN YAŞANMAZ?
Peki Akkuyu ya da Türk Akımı`nda sorun yaşanır mı?
Hayır, o ayrı bir şey. Sepetleri çok farklı.
?BİR DIŞ POLİTİKA BELGENİZİN OLMAMASI KÖTÜ?
Bir ülkeyle nükleer santral kurmak demek o ülkeyle uzun vadeli ilişki tesis etmek demek. Yani artık uçak düşürülmesi gibi krizlerin yaşanmayacağı bir ilişkimiz var. Türkiye ve Rusya böyle bir ilişkiyi ABD`ye, NATO`ya rağmen sürdürebilir mi?
Haklısınız böyle projeler çok uzun vadeli ilişkiler demektir. Artık stratejik düşünmemiz gerek, hatta ortak strateji geliştirmemiz lazım. Rusya`nın, mesela, bir dış politika konsepti var. Açık bir belge. Türkiye`nin böyle açık bir belgesi yok. Sizin çıkarlarınızı sadece davranışlarınızdan okuyabiliriz. Bu kötü. Böyle uzun vadeli projelere giriyorsak oturup bir harita belirlememiz gerek.
Erdoğan`ın Başkan olmasıyla beraber haritanın belirlenmesi kolay olur mu?
Tabii ki. Sizin sisteminiz artık bizimki gibi oldu. Bizde de parlamento önemlidir ama başkan daha önemlidir. Bu aslında Doğu`ya özgü bir şey. Batı dünyasında kurumlar daha önemlidir ama Doğu`da daha çok liderler ön plana çıkar. Böyle bir sistemle Rusya açısından sizinle çalışmak daha kolay.
Rusya, Türkiye ve ABD arasında bir pürüz yarattı. Bu pürüzü daha derin bir ayrıştırmaya çevirme isteğiniz var mı?
Pürüzü biz yaratmadık. Bu tür konuları ayırmak lazım. Mesela Rusya`yla Ermenistan arasında ilişkiler var. Türkiye`yle Ermenistan arasında ilişki yok. Bu demek değil ki Rusya`yla Türkiye arasında ilişki olmamalı. Türkiye`yle ABD arasındaki ilişki ayrı, Rusya-Türkiye arasındaki ilişkiler ayrı. Mesela Trump`la Putin Finlandiya`da görüşecek. İlişkilerimizi üçüncü ülkelere bağlamak iyi değil. Tarihe bakacak olursanız Türkiye ve Rusya arasındaki pek çok savaş ya da gerilim hep İngiltere ya da ABD yüzünden yaşandı. Bir kez daha bunları yaşamamamız gerek.
?TÜRKİYE, RUSYA VE ABD ARASINDA KÖPRÜ OLABİLİR?
Yani Türkiye, Rusya ve ABD arasında köprü bile olabilir mi?
Tabii ki, neden olmasın. Ama bir yandan da Rusya açısından NATO çok önemli bir yapı değil. Özellikle de SSCB`nin dağılmasından sonra...
?CHP, ESKİ CHP DEĞİL?
Seçimlerden önce kaleme aldığınız bir yazınızda Türkiye`nin yerleşik güvenlik düzeninin Rusya`ya sıcak bakmadığını, Moskova`nın bu nedenle AK Parti`yi tercih ettiğini yazmışsınız. Bunu açabilir misiniz?
Demin söylediğim gibi Rusya hep iktidar partileriyle çalışır. Ama Türkiye`de başka partilerin de ağırlığı var, önemli rol oynuyorlar. Zaten sizin şöyle bir alışkanlığınız var, partiler değişiyor. Çok partili sisteme geçtiğinizden beri böyle. Partiler arasında da bir tartışma yürütülüyor. Bu nedenle tüm partilerle çalışmamız lazım aslında. Ama onlardan en uygunu AK Parti. Çünkü diğer partiler Rusya`ya çok da olumlu bakmıyor. Biliyorsunuz eskiden CHP olumlu bakıyordu. Atatürk zamanında çok iyi ilişkilerimiz vardı. Fakat CHP, eski CHP değil. Sonuçta iktidarınızı siz seçiyorsunuz, biz de seçilmiş hükümetinizle çalışıyoruz.
?İDLİB KONUSUNDA SONBAHARDA ÖNEMLİ GELİŞMELER OLABİLİR?
Yeni dönemde Suriye konusunda ne gibi gelişmeler beklemeliyiz. Özellikle İdlib`de? Biliyorsunuz BM mülteci akını uyarısı da yapmıştı...
Bu konuda atılacak çok adım var. Biliyorsunuz Rusya`da da seçimler vardı, artık buradaki iktidar da daha istikrarlı. Bence sonbaharda bu konuda çok önemli gelişmeler görebiliriz.
Kremlin, Erdoğan`ın zaferini ve yeni yönetim sistemine geçilmesini nasıl değerlendiriyor?
Ortaya çıkan tablo Rus-Türk ilişkilerinin geliştirilmesi için ümit veriyor. Kremlin açısından önemli olan Türkiye`de resmi olarak iktidarın kendini geliştirmesiydi ve bunun seçimle gerçekleşmesiydi. Öyle de oldu. Tabii Erdoğan lider olarak değişmedi ama Meclis önemli. Türkiye`deki pek çok sosyal kesimin temsil edildiği bir Meclis oluştu. Şimdi daha çok parti var. Rusya açısından istikrar en önemli şeylerden biri, istikrarlı bir iktidarla çalışmak bizim açımızdan daha kolay.
?MOSKOVA`NIN MİLLİYETÇİLİK KONUSUNDA ÇEKİNCELERİ VAR?
Ak Parti`nin Meclis çoğunluğunu elde edememesi Moskova`ya nasıl bir sinyal gönderdi?
Öncelikle şundan başlayayım: Rus-Türk ilişkileri hızla gelişiyor. Aramızda pek çok proje var. Akkuyu, Türk Akımı gibi... Aynı zamanda, son zamanlarda Suriye konusunda üçlü bir birlik oluşturuldu. Rusya-İran-Türkiye arasında... Demek ki güvenlik alanında da işbirliğine başladık fakat devam etmemiz gerekiyor. Tabii ki aramızda hala birkaç sorun var. Biri Türkiye`de milliyetçilik ve fikirler. Böyle ifade edeyim. Tabii ki Rusya parti seçecek değil, herhangi bir partiyle çalışmaya hazırız. Ama Rusya açısından milliyetçiler biraz kritik.
Neden?
Türkiye dünya politikasında yeni bir merkez olmaya başladı. Bundan da çok memnunuz. Rusya çok merkezli bir dünya düzeninin olmasını istiyor. Türkiye daha aktif politika izlemeye başladı. Rusya`da birçok Türki halk var. Eski SSCB ülkeleri konusunda fikir ayrılıkları olabilir mesela.
Suriye konusunda bir sorun olabilir mi?
Evet, bu konuda da bazı itirazları olabilir. Ayrıca mesela Azerbaycan ya da Orta Asya ülkeleri konusunda da anlaşmazlıklar çıkabilir. Çünkü parlamentonuzda sadece MHP değil artık İYİ Parti de temsil ediliyor. Bu da demek ki artık iki milliyetçi partiniz var.
?RUSYA BÜTÜN PARTİLERLE ÇALIŞMAYA HAZIR?
Rusya potansiyel sorun olarak gördüğü şeyleri aşmak için MHP`yle temas kurar mı?
Şimdi ekonomik ilişkilerimiz çok güzel, güvenlik alanında işbirliğini geliştiriyoruz ama sadece çıkarlar değil fikirler de önemli uluslararası ilişkilerde. Bu alanlarda daha çok çalışmamız gerek. Çünkü fikir konusunda aramızda farklılıklar var, özellikle de milliyetçilik. Bu alanda Hem AK Parti hem MHP`yle daha çok çalışmamız gerek. Mesela Rusya`nın Kırım`la birleşmesini kabul etmiyorsunuz, potansiyel sorun alanlarından biri bu. Ama bakın artık ABD`den daha bağımsız hareket ediyorsunuz, Rusya için sizinle çalışmak artık daha rahat. Yani tüm sorunları aramızda çözebiliriz. Bütün partilerle de çalışmaya hazırız.
Yeni dönemde Türk-Rus ilişkileri nasıl olur?
Ana başlıklar büyük ekonomik projeler. Akkuyu ve Türk Akımı değil sadece S-400 hava savunma sistemlerini almaya hazırsınız. Biz de satmaya hazırız. Bir de Türkiye şimdi kendi silahlarını üretmeye çalışıyor, demek ki bu alanda da büyük bir işbirliği potansiyeli var. Çünkü Rusya dünyanın en büyük silah üreticilerinden biri. Türkiye`yle ABD arasında F-35 meselesi var ama bizim de aynı seviyede uçaklarımız var. Bunları da satmaya hazır olduğumuz düşüncesindeyim.
?TÜRKİYE S-400`LERİ ALACAK MI, EMİN DEĞİLİM?
ABD S-400`lerle ilgili yaptırım kartını oynuyor, Ankara`dansa ?fikir değişikliği yok sistemi alacağız? açıklamaları sık sık geliyor. Rusya Türkiye`nin sistemi alacağından emin mi?
Demin söyledim Rusya S-400 satmaya hazır. Biz kendimizden eminiz ama Türkiye emin mi tam anlayamıyoruz. Eskiden bir kez reddettiniz, bir ihale vardı, iptal ettiniz. Şimdi inşallah böyle bir problem olmayacak. Türkiye hazır mı, gerçekten bilmiyoruz. İmzalar atıldı, demek ki süreç devam ediyor.
Türkiye S-400 konusunda geri adım atmazsa ABD`den ne gibi adımlar beklenebilir?
ABD tüm ülkelere karşı kendi yaptırımlarını uygulamaya çalışıyor. Ama BM Sözleşmesi`ne göre yaptırımlar sadece BM Güvenlik Konseyi tarafından uygulanabilir. ABD uymuyor, Türkiye`ye karşı da koyabilir ama buna hazır olursanız, o yaptırımlar çok da etki etmez. Kendi tecrübemize dayanarak söylüyorum. ABD Rusya`ya karşı çok yaptırım uyguladı ama hala ayaktayız.
?S-400`LERİ ALMAZSANIZ TÜRKİYE`YLE İLGİLİ POZİSYONUMUZ DEĞİŞİR?
Diğer senaryoyu konuşalım bir de isterseniz. Türkiye S-400`leri almaktan vazgeçti diyelim, Rusya nasıl bir tepki gösterir?
Rusya çok aktif bir biçimde pozisyonunuzu izliyor. Çünkü Türkiye, Rusya için çok önemli bir partner. Size çok büyük önem veriyoruz. Öyle bir şey olursa tabii ki fikrimizi değiştirebiliriz. Rusya açısından Türkiye kendi pozisyonunu seçmeye çalışıyor, ya da başka bir değişle Batı`yle Doğu arasında kendi yerini bulmaya çalışıyor. Tabii ki Türkiye`den anlaşmanın gereğini yerine getirmesini bekliyoruz. Olmuyorsa bu da bir deneyimdir, demek ki bir daha böyke bir anlaşma için masaya oturmayız.
?AKKUYU YA DA TÜRK AKIMI`NDA SORUN YAŞANMAZ?
Peki Akkuyu ya da Türk Akımı`nda sorun yaşanır mı?
Hayır, o ayrı bir şey. Sepetleri çok farklı.
?BİR DIŞ POLİTİKA BELGENİZİN OLMAMASI KÖTÜ?
Bir ülkeyle nükleer santral kurmak demek o ülkeyle uzun vadeli ilişki tesis etmek demek. Yani artık uçak düşürülmesi gibi krizlerin yaşanmayacağı bir ilişkimiz var. Türkiye ve Rusya böyle bir ilişkiyi ABD`ye, NATO`ya rağmen sürdürebilir mi?
Haklısınız böyle projeler çok uzun vadeli ilişkiler demektir. Artık stratejik düşünmemiz gerek, hatta ortak strateji geliştirmemiz lazım. Rusya`nın, mesela, bir dış politika konsepti var. Açık bir belge. Türkiye`nin böyle açık bir belgesi yok. Sizin çıkarlarınızı sadece davranışlarınızdan okuyabiliriz. Bu kötü. Böyle uzun vadeli projelere giriyorsak oturup bir harita belirlememiz gerek.
Erdoğan`ın Başkan olmasıyla beraber haritanın belirlenmesi kolay olur mu?
Tabii ki. Sizin sisteminiz artık bizimki gibi oldu. Bizde de parlamento önemlidir ama başkan daha önemlidir. Bu aslında Doğu`ya özgü bir şey. Batı dünyasında kurumlar daha önemlidir ama Doğu`da daha çok liderler ön plana çıkar. Böyle bir sistemle Rusya açısından sizinle çalışmak daha kolay.
Rusya, Türkiye ve ABD arasında bir pürüz yarattı. Bu pürüzü daha derin bir ayrıştırmaya çevirme isteğiniz var mı?
Pürüzü biz yaratmadık. Bu tür konuları ayırmak lazım. Mesela Rusya`yla Ermenistan arasında ilişkiler var. Türkiye`yle Ermenistan arasında ilişki yok. Bu demek değil ki Rusya`yla Türkiye arasında ilişki olmamalı. Türkiye`yle ABD arasındaki ilişki ayrı, Rusya-Türkiye arasındaki ilişkiler ayrı. Mesela Trump`la Putin Finlandiya`da görüşecek. İlişkilerimizi üçüncü ülkelere bağlamak iyi değil. Tarihe bakacak olursanız Türkiye ve Rusya arasındaki pek çok savaş ya da gerilim hep İngiltere ya da ABD yüzünden yaşandı. Bir kez daha bunları yaşamamamız gerek.
?TÜRKİYE, RUSYA VE ABD ARASINDA KÖPRÜ OLABİLİR?
Yani Türkiye, Rusya ve ABD arasında köprü bile olabilir mi?
Tabii ki, neden olmasın. Ama bir yandan da Rusya açısından NATO çok önemli bir yapı değil. Özellikle de SSCB`nin dağılmasından sonra...
?CHP, ESKİ CHP DEĞİL?
Seçimlerden önce kaleme aldığınız bir yazınızda Türkiye`nin yerleşik güvenlik düzeninin Rusya`ya sıcak bakmadığını, Moskova`nın bu nedenle AK Parti`yi tercih ettiğini yazmışsınız. Bunu açabilir misiniz?
Demin söylediğim gibi Rusya hep iktidar partileriyle çalışır. Ama Türkiye`de başka partilerin de ağırlığı var, önemli rol oynuyorlar. Zaten sizin şöyle bir alışkanlığınız var, partiler değişiyor. Çok partili sisteme geçtiğinizden beri böyle. Partiler arasında da bir tartışma yürütülüyor. Bu nedenle tüm partilerle çalışmamız lazım aslında. Ama onlardan en uygunu AK Parti. Çünkü diğer partiler Rusya`ya çok da olumlu bakmıyor. Biliyorsunuz eskiden CHP olumlu bakıyordu. Atatürk zamanında çok iyi ilişkilerimiz vardı. Fakat CHP, eski CHP değil. Sonuçta iktidarınızı siz seçiyorsunuz, biz de seçilmiş hükümetinizle çalışıyoruz.
?İDLİB KONUSUNDA SONBAHARDA ÖNEMLİ GELİŞMELER OLABİLİR?
Yeni dönemde Suriye konusunda ne gibi gelişmeler beklemeliyiz. Özellikle İdlib`de? Biliyorsunuz BM mülteci akını uyarısı da yapmıştı...
Bu konuda atılacak çok adım var. Biliyorsunuz Rusya`da da seçimler vardı, artık buradaki iktidar da daha istikrarlı. Bence sonbaharda bu konuda çok önemli gelişmeler görebiliriz.Kremlin, Erdoğan`ın zaferini ve yeni yönetim sistemine geçilmesini nasıl değerlendiriyor?
Ortaya çıkan tablo Rus-Türk ilişkilerinin geliştirilmesi için ümit veriyor. Kremlin açısından önemli olan Türkiye`de resmi olarak iktidarın kendini geliştirmesiydi ve bunun seçimle gerçekleşmesiydi. Öyle de oldu. Tabii Erdoğan lider olarak değişmedi ama Meclis önemli. Türkiye`deki pek çok sosyal kesimin temsil edildiği bir Meclis oluştu. Şimdi daha çok parti var. Rusya açısından istikrar en önemli şeylerden biri, istikrarlı bir iktidarla çalışmak bizim açımızdan daha kolay.
?MOSKOVA`NIN MİLLİYETÇİLİK KONUSUNDA ÇEKİNCELERİ VAR?
