Uzmanlara göre koku alamamak birçok hastalığın habercisi. Hayatın anlamının beş duyu ile derinleştiğini söyleyen Kulak Burun Boğaz Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Ayşe Sezim Şafak, ?Görmek, duymak, dokunmak, tatmak, koku almak bunların hepsi somut kavramlardır biri hariç. Bir koku bazıları için hiçbir şey ifade etmezken, kimisi sevmez, kimisi ise en sevdiği anılarını hatırlar. Herkesin bir koku hafızası vardır? dedi.
KAHVENİN ÖNCE KOKUSU DOYURUR
Yrd. Doç. Dr. Ayşe Sezim Şafak, ?İçtiğimiz kahvenin kokusu doyurur önce bizi. Aldığımız parfümler ruhumuzda eşsiz noktalara dokunur. Evin güzel kokusu temiz olduğu hissini uyandırır. Mis gibi yemek kokuları iştahımızı kabartır. Peki biz ne kalitede koku aldığımızı ne kadar sorguluyoruz? Koku, hava aracılığıyla giren koku moleküllerinin burundaki özel koku hücreleri ile etkileşime geçmesi ile oluşan elektriksel aktivite ve beyin deki koku merkezinde analiz edilip tanımlanması ile olur. İşte tam bu yüzden biz kulak burun boğaz hekimleri koku hastalıklarını analiz ederken aksamanın hangi basamakta olduğunu anlamaya çalışırız? diye konuştu.
PERİFERİK BOZUKLUK NEDİR?
Periferik bozukluklar yani burunla ilgili sıkıntılar iletimde bozukluk yaparken, merkezi sistem bozukları ise daha çok algılama, analiz, hafızada aksamalara yol açtığını belirten Şafak, ?Periferik bozukluklar basit bir nezle ile olabilirken, burundaki anatomik bir darlık ya da alerjik yapımıza bağlı, kokladığımız ağır bir kimyasal sonrası koku hücrelerinin hasarlanması ile oluşabilir. Merkezi bozukluklar ise beyindeki koku merkezinde hasara sebep olabilen Parkinson, Alzheimer, multiple skleroz hastalıklarına bağlı oluşur. Bazen ise bir tümörün habercisi olabilir. Bazı bireyler ise genetik olarak doğuştan koku alma zafiyeti gösterir. Koku alamıyorum diyorsanız, bu sürecin iyi irdelendiği ne zaman başladığı, ne kadar sürdüğü gibi en ön önemli sorulara cevap alınan öykünüz bizim için çok önemlidir. Sonrasında endoskopla burun yapılarının iyi incelenmesi, muayene ile ulaşılamayan bölgeler için radyolojik inceleme gerekir.
Koku duyunuzun analizi için psikofizik ve elektrofizyolojik testler mutlaka yapılmalıdır. Koku testleri özellikle koku ayırt etme yeteneğimizi, koku hafızamızı, koku tanımlama düzeyimizi ölçer. Aynı zamanda tedavi sonrası iyileşme seviyemizi de saptar. Koku bozuklukları, sadece hiç koku alamamak (anosmia) değil fazla koku almak (hiperosmia), kötü koku duymak (kakosmia), az koku duymak (hiposmia) gibi kavramları da içerir. Özellikle kötü koku alma nörolojik ya da psikiyatrik durumlara bağlı olabileceği gibi, ameliyat sonrası, çalıştığımız ortama bağlı da olabilir ifadelerini kullandı.
KOKU BOZUKLUKLARININ TEDAVİSİ
Koku bozukluklarının tedavisi için genel bir cevabın olmadığını söyleyen Şafak, ?Eğer siz basit bir hava değişimi ya da nezle grip sonrası koku duyunuzda azalma fark ettiyseniz ilaç tedavisi ile çözüm bulanabilecektir. Öte yandan çalıştığınız ortam ,yaşınıza bağlı uzun sürece bağlı azalan koku duyunuz koku hücre harabiyeti ile ilgili olacağından geri gelme şansı düşüktür.
Yapılan burun muayenenizde sinüzit, kemik eğriliği, polip gibi tıkanıklık saptanmışsa iletim tipi bir koku zafiyeti var demektir. Gerekli cerrahi müdahale ile yüz güldürücü rahatlama sağlanır. Merkezi sinir sistemi, nörolojik, psikiyatrik koku zafiyetlerinde ilaç ve cerrahi tedavi ile birlikte koku terapisi dediğimiz koku farkındalığını arttırıcı tedavi yapılabilir. Kök hücre uygulamalarını araştıran bir hekim olarak bu konuda doktora yaptığım Yeditepe üniversitesinde koku zafiyetini kök hücre ile tedavi edilmesi ne yönelik çalışmalarım devam etmektedir? şeklinde konuştu.
